Toelichting op de balans per 31 december 2019

(alle bedragen x € 1.000)

ACTIVA

Vaste activa

• Materiële vaste activa: gronden en terreinen, woonruimten/bedrijfsgebouwen, weg- en waterbouwkundige werken en machines, apparaten en installaties. Weg- en waterbouwkundige werken maken deel uit van activa met maatschappelijk nut.

• Financiële vaste activa: aandelen in gemeenschappelijke regelingen en leningen aan deelnemingen, overige langlopende leningen, overige uitzettingen met een rentetypische looptijd van meer dan één jaar en bijdrage aan activa in eigendom van derden.

In het kader van artikel 35, 1b BBV worden de investeringen met een economisch nut, waarvoor ter bestrijding van de kosten een heffing kan worden geheven in de balans afzonderlijk gerubriceerd.

De materiele vaste activa met een maatschappelijk nut zijn niet verhandelbaar zijn of bijdragen aan het genereren van middelen. Een groot deel van deze activa betreft wegen. De overige materiële activa betreft beschoeiingen en kadeconstructies.

In 2019 vinden de afschrijvingen plaats op andere grondslagen dan in het vorige begrotingsjaar. Hier ligt een stelselwijziging aan ten grondslag. Middels een nieuwe vastgestelde nota activabeleid zijn de nodige aanpassingen doorgevoerd in de manier waarop de gemeente zijn bezittingen waardeert.

De belangrijkste aanpassingen betreffen:

• Actualisatie van de lijst voor de te hanteren afschrijvingstermijnen

• Vastlegging van de componenten benadering bij investeringen;

• Geen afschrijving op activa welke op de verkooplijst staan, waarbij marktwaarde niet hoger is dan WOZ-waarde;

• Omslagrente wordt gehanteerd;

• Diverse aanpassingen naar landelijke wet- en regelgeving

Bij de 2^e TURAP zijn de financiële consequenties van deze nieuwe nota verwerkt. Hieronder een beknopt overzicht van de effecten conform BBV artikel 64 lid 2.

Gemeente Uithoorn neemt voor 50% deel in Greenpark Aalsmeer (GPA), gericht op de ontwikkeling van het bedrijventerrein GPA. GPA is een aparte entiteit (B.V.) en actualiseert jaarlijks de grondexploitatieberekening om tijdig op (financiële) ontwikkelingen te kunnen anticiperen. De grondexploitatieberekening is door GPA geactualiseerd naar de huidige inzichten en is op dit moment de best mogelijk inschatting van programmering, fasering, ramingen, scenario’s, risico's en kansen en verwachte (financiële) uitkomsten. Deze factoren blijven belangrijke onzekerheden in de ontwikkeling van GPA en in de financiële uitkomsten van GPA en voor de gemeente Uithoorn. De grondexploitatieberekening en de jaarrekening 2019 van GPA zijn gecontroleerd door de externe accountant van GPA. De laatst geactualiseerde en door de vennoten vastgestelde grondexploitatieberekening van GPA sluit met een financieel positief resultaat. Naar dit moment, het moment van vaststellen de jaarrekening 2019 van de gemeente Uithoorn, zijn dit de beste en meest actuele inschattingen van de financiële uitkomsten en is het vormen van een verliesvoorziening voor de gemeente per ultimo 2019 niet aan de orde.

De aflossing betreft reguliere aflossing van lopende leningen. De toename ontstaat voornamelijk door de toevoeging rente BNG zerolening en fietsprojectregelingen. De overige verminderingen bestaan uit aflossing op de uitstaande leningen en door de aflossing door personeel van fietsprojectregelingen.

De waardering van de gronden in exploitatie per 31 december 2019 is gebaseerd op geactualiseerde grondexploitaties, zoals recent vastgesteld door de raad. De vastgestelde grondexploitatierekeningen zijn gebaseerd op de huidige inzichten en de naar dit moment best mogelijk inschatting van de ramingen, scenario’s en verwachte (financiële) uitkomsten. Jaarlijks worden de exploitaties geactualiseerd om te anticiperen op ontwikkelingen. Deze actualisaties leiden tot aangepaste waarderingen van de gronden in exploitatie en hiermee samenhangende voorzieningen en risico’s in de jaarrekening 2019.

Programmering, fasering en omvang van ramingen blijven belangrijke onzekerheden. Naar dit moment, het moment van vaststellen de jaarrekening 2019, zijn dit de beste en meest actuele inschattingen. Voor een nadere toelichting op de grondexploitatie wordt verwezen naar de toelichting in de paragraaf Grondbeleid

Ten opzichte van de omvang van de verliesvoorziening per 31-12-2018 is er een grote wijziging te zien. Deze is het gevolg van het afsluiten van de grondexploitatie Dorpscentrum in de huidige vorm. In november 2017 werd door de gemeenteraad een besluit genomen over de voorkeursvariant voor de uitwerking van het dorpshart. De plannen betroffen zowel de realisatie van een nieuwe verkeersstructuur, de ontwikkeling van enkele bouwlocaties en de vernieuwing van de openbare ruimte. Inmiddels is gebleken dat de realisatie van de voorkeursvariant niet in zijn gehele omvang gerealiseerd kan worden. De plannen werden daarom aangepast. Naar aanleiding daarvan is de grondexploitatie Dorpscentrum in de huidige vorm beëindigd en is de boekwaarde afgeboekt ten laste van de voorziening.

Deze ramingen zijn tot stand gekomen in geactualiseerde berekeningen met prijspeildatum 1 januari 2020. Hierbij zijn de volgende parameters gehanteerd:

• Looptijd maximaal 10 jaar;

• Prijspeildatum 1 januari 2020

• Rente 2,21%;

• Indexatie kosten: 2,5%;

• Indexatie opbrengsten: 0%

De stand van de voorziening dubieuze debiteuren is aangepast aan de beoordeling per 31 december 2019. Het drempelbedrag in het kader van schatkistbankieren voor het begrotingsjaar waarover verantwoording wordt afgelegd bedraagt € 606.000. Voor de berekening is een begrotingstotaal van €80.858.000 gehanteerd (totale lasten, na reservemutaties). Het bedrag dat buiten ’s rijks schatkist wordt aangehouden bedraagt per kwartaal: 1^e kwartaal € 301.000, 2^e kwartaal € 327.000, 3^e kwartaal € 444.000 en het 4^e kwartaal € 441.000.

De mutaties in de liquide middelen worden niet afzonderlijk verklaard.

Overlopende activa

Dit betreft bedragen welke betrekking hebben op 2019, maar verwacht wordt in 2020 de bedragen te ontvangen.

PASSIVA

• Eigen vermogen: Algemene reserve en algemene en bestemmingsreserves

• Voorzieningen: worden getroffen ten behoeve van voorzienbare risico’s; voorzieningen ten behoeve van het afdekken van exploitatierisico’s van de bouwgrondexploitatie zijn hier niet onder opgenomen, maar op de daarop betrekking hebbende actiefpost ‘Bouwgrondexploitatie’.

• Vreemd lang vermogen; opgenomen gelden van bankinstellingen voor de termijn langer dan één jaar en bij de gemeente gestorte waarborgsommen.

Vaste financieringsmiddelen

Toelichting Algemene risicoreserve

Doelstelling

De Algemene risicoreserve fungeert als buffer voor onverwachte financiële tegenvallers. De Algemene risicoreserve maakt een substantieel onderdeel uit van de weerstandscapaciteit.

Onderbouwing

De benodigde hoogte van de Algemene risicoreserve is afhankelijk van de risico’s. De hoogte van het risicoprofiel wordt vermenigvuldigd met een door de raad vastgestelde ratio om de benodigde omvang van de Algemene risicoreserve te bepalen. In de raadsvergadering van 24 mei 2012 over de nota Financieel Gezond Uithoorn heeft de raad besloten een meer algemeen beleidskader vast te stellen omtrent de ratio. Indien het risico hoog is (groter of gelijk aan € 1 miljoen.) en de kans dat dit zich voordoet is groter of gelijk aan 50% (1 x per 2-5 jaar) dan ratio 2 = goed. Anders volstaat ratio 1 = voldoende. In de paragraaf Weerstandsvermogen en risicobeheersing wordt nader ingegaan op de (wijziging van) aanwezige risico’s.

Voeding

De Algemene risicoreserve wordt gevoed vanuit de Budgetegalisatiereserve, indien de hoogte van de Algemene risicoreserve lager is dan de benodigde weerstandscapaciteit. Hiervoor zal via een afzonderlijk raadsbesluit, of als onderdeel van een voortgangsrapportage, goedkeuring aan de raad worden gevraagd. Indien de Budgetegalisatiereserve onvoldoende hoog is, moet de reserve in een periode van 10 jaar op hoogte worden gebracht.

Bestemming

Indien een risico zich werkelijk voor doet kan worden besloten voor de financiële consequenties een beroep te doen op de Algemene risicoreserve. Hiervoor zal via een afzonderlijk raadsbesluit, of als onderdeel van een voortgangsrapportage, goedkeuring aan de raad worden gevraagd.

Toelichting Budgetegalisatiereserve

Doelstelling

Vanwege het relatief onvoorspelbare karakter van de hoogte en timing van toekomstige investeringen en lasten enige buffer in de besteding van (vrije) reserves te behouden.

Onderbouwing

Dit is de vrije reserve die onder meer gebruik wordt voor het bestemmen van het rekeningresultaat.

Voeding

De Budgetegalisatiereserve wordt gevoed door:

• Een voordelig rekeningsaldo.

• Een positief saldo van de herijking reserves.

Bestemming

De middelen van de Budgetegalisatiereserve worden aangewend voor de normale opvang van fluctuaties en tegenvallers. Voor zover de Budgetegalisatiereserve groter is dan nodig voor de normale functie van opvang van fluctuaties en tegenvallers, kan deze beschouwd worden als een algemene bestemmingsreserve en als zodanig worden ingezet voor dekking van investeringen of incidentele lasten. Bij de jaarrekening, een voortgangsrapportage of afzonderlijk voorstel zal de raad toestemming worden gevraagd om geld aan de Budgetegalisatiereserve te onttrekken.

Toelichting Reserve Budgetoverheveling

Doelstelling

Overheveling van budgetten

Onderbouwing

In de tweede Turap 2019 is de reserve budgetoverheveling gevormd. Tot en met 2018 vond overheveling van de budgetten plaats middels de (algemene) budgetegalisatiereserve. Aangezien deze reserve een ander doel dient is het transparanter om de overheveling van budgetten via de reserve budgetoverheveling te laten verlopen.

Toelichting Reserve Onderhoud gebouwen

Doelstelling

Egalisatie van het sterk fluctuerende onderhoud van gemeentelijke gebouwen. Deze gebouwen zijn opgenomen in de paragraaf Onderhoud kapitaalgoederen van de programmabegroting en aangeduid met Meerjaren onderhoudsplanning (MOP). Deze reserve is ingesteld bij de besluitvorming over de nota Financieel gezond.

Onderbouwing

Onttrekkingen en toevoegingen aan de reserve zijn gemaximaliseerd op de geplande uitgaven vanuit het beheerprogramma over een periode van 5 jaar. De onderhoudsplanning vanuit het beheerprogramma is langer dan de genoemde vijf jaar; echter deze periode is een redelijke termijn waarop de onderhoudsuitgaven goed zijn te overzien en eventueel bij te sturen.

Toelichting Reserve Speelbeleidsplan

Doelstelling

Dekking kosten uitvoering speelbeleidsplan.

Onderbouwing

De uitgaven voortvloeiend uit het speelbeleidsplan 2008-2014 zouden tot een hoog beslag op de algemene middelen in de periode 2008-2014 leiden. Daarom heeft de raad ingestemd in 2008 met het vormen van een reserve Speelbeleidsplan om de lasten van het speelbeleidsplan te spreiden over de periode 2008-2022.

Toelichting Reserve Openbare ruimte

Doelstelling

N.v.t.

Onderbouwing

Op basis van het raadsvoorstel en raadsbesluit Assetmanagement openbare ruimte Groot planmatig onderhoud (28 januari 2016, RV15.69) heeft u besloten om de reserve openbare ruimte per 31 december 2015 op te heffen en het saldo per die datum toe te voegen aan de voorziening Groot planmatig onderhoud openbare ruimte. Dit is bij de eindcontrole van de jaarrekening terug gedraaid.

Toelichting Reserve Vinckebuurt

Doelstelling

Dekking herinrichtingskosten omgeving Vinckebuurt.

Onderbouwing

In de raadsvergadering van 22 april 2012 heeft de raad de vorming van een bestemmingsreserve Vinckebuurt vastgesteld. Deze bestemmingsreserve is gevormd om plankosten te dekken en om de infrastructuur rondom Vinckebuurt aan te leggen. Het betreft de herinrichting van de Petrus Steenkampweg, Burgemeester van Meetelenstraat en de Wilhelminakade ter hoogte van het Zeemandeel. Omdat deze wegen buiten het plangebied van de exploitatieovereenkomst met Zeeman en Bouwfonds vallen, komen deze herinrichtingskosten ten laste van de gemeente.

Door aangescherpte BBV regelgeving is het niet langer toegestaan om kosten van investeringen in maatschappelijk nut (zoals wegen) te dekken uit reserves. Het is verplicht om deze op de balans te activeren en hierover af te schrijven. Bij de 2e Tussentijdse rapportage 2019 was het voornemen geuit om bij de jaarafsluiting de reserve te verlagen naar het niveau dat benodigd is voor de resterende plankosten en het overschot over te hevelen naar de budgetegalisatiereserve. Deze actie vindt nu plaats bij de 1e Tussentijdse rapportage 2020. De investeringskosten voor de betreffende infrastructuur vinden naar verwachting plaats in de jaren 2021 tot en met 2023 en worden als investeringsbedrag aangevraagd.

Toelichting Reserve Onderhoud MFA de Legmeer

Doelstelling

Door het rijk ontvangen middelen voor onderhoud scholen beschikbaar houden voor onderhoud.

Onderbouwing

In 2012 is door de raad besloten een reserve Onderhoud MFA de Legmeer te vormen. De looptijd van deze reserve is tot en met 2050, gelijk aan de economische levensduur van het gebouw MFA de Legmeer.

Reserve Frictiekosten

Doelstelling

Het reserveren van geld voor een toekomstige verplichtingen die samenhangen met de nog te realiseren bezuinigingen.

Onderbouwing

Wegens beperkingen in het BBV voor het vormen van een voorziening frictiekosten, is in 2015 een reserve frictiekosten ingesteld. Deze reserve is van tijdelijke aard en wordt opgeheven zodra de hieraan gerelateerde bezuinigingsmaatregel is gerealiseerd. Deze reserve heeft eind 2019 een saldo van € 0 is wordt derhalve opgeheven in 2020.

Reserve Ruimte voor Ruimte

Doelstelling

Dekking kosten ruimte voor ruimte overeenkomsten.

Onderbouwing

Op 26 januari 2011 heeft de raad besloten om de uitvoeringsnota Ruimte voor Ruimte vast te stellen om voor de uitvoering van de regeling een bestemmingsreserve Ruimte voor Ruimte in te stellen. Dit laatste was tot en met 2016 nog niet mogelijk omdat er tot dan toe nog geen opbrengsten waren gegenereerd. Met het vaststellen van het bestemmingsplan De Rietkraag en het aflopen van de beroepstermijn is het bestemmingsplan onherroepelijk geworden. De grond is geleverd aan de ontwikkelaar en de betaling door de ontwikkelaar heeft plaatsgevonden. Volgens de uitgangspunten van de nota grondbeleid heeft er in 2017 een winstneming uit het project plaatsgevonden. Rekening houdend met de tot nu toe gemaakte kosten, de risico's en de nog te verwachten kosten is de winstneming ingeschat op € 650.000. Op basis van raadsvoorstel en raadsbesluit RV 2017-043916 is het bedrag van de winstneming toegevoegd aan de bestemmingsreserve Ruimte voor Ruimte. Met dit bedrag zijn de lopende verplichtingen Ruimte voor Ruimte worden ingelost en is voor de komende periode de financiële bandbreedte bekend waarbinnen volgende Ruimte voor Ruimte overeenkomsten kunnen worden gesloten.

Reserve Reiniging

Doelstelling

Egalisatie van kosten en opbrengsten die verband houden met het inzamelen van huishoudelijke afvalstoffen

Onderbouwing

De kosten van reiniging dienen in principe volledig verhaald te worden door middel van de afvalstoffenheffing. Een mogelijk voordelig resultaat van het product reiniging bij de jaarrekening wordt ingezet bij de tariefstelling van het volgende begrotingsjaar. Hierdoor kunnen ook jaarlijkse schommelingen worden opgevangen en kan het tarief van de afvalstoffenheffing geleidelijk verlopen. Tot en met 2017 verliep dit al op ze manier via de budgetegalisatiereserve. Bij de 2e TURAP 2018 is besloten om een afzonderlijke reserve reiniging in te stellen..

Toelichting Reserve Riolering

Doelstelling

Egalisatie van kosten en opbrengsten van onderhoud en vervanging van rioleringen.

Onderbouwing

De kosten van riolering dienen in principe volledig verhaald te worden door middel van de rioolheffing. Om grote jaarlijkse schommelingen te kunnen opvangen is een reserve ingesteld, waarmee de tarieven geleidelijk kunnen verlopen naar een kostendekkend tarief voor de rioolheffing.

Volume

De volumebepaling is een afgeleide van het gemeentelijk rioleringsplan.

Voorzieningen

Toelichting Voorziening Pensioenverplichtingen

Doelstelling

Dekking van pensioenaanspraken van bestuurders.

Onderbouwing

De pensioenverplichting ten behoeve van de wethouders is tegen de contante waarde van de (reeds opgebouwde) toekomstige uitkeringsverplichtingen gewaardeerd.

Toelichting Voorziening Frictiekosten

Doelstelling

Het reserveren van geld voor een toekomstige verplichtingen die samenhangen met de nog te realiseren bezuinigingen.

Onderbouwing

In 2014 is deze voorziening gevormd op basis van de ingeschatte frictiekosten die samenhangen met de bezuinigingsmaatregelen. Deze voorziening wordt in 2020 opgeheven na een vrijval van € 3.000 in 2019.

Onderhandse leningen van binnenlandse banken en overige financiële instellingen.

De boekwaarde van de (opgenomen) onderhandse leningen van binnenlandse banken en overige financiële instellingen per 31 december 2019 betreft zes leningen die zijn opgenomen bij de nv Bank Nederlandse Gemeenten (BNG). In 2019 zijn 2 nieuwe leningen van 10 miljoen afgesloten, waarvan 1 voor de periode van 1 jaar, met het oog op de verkoop van Eneco. De totale rentelast op de vaste schulden voor 2019 bedraagt € 1.998.434. De rentebaat bedraagt € 22.139, dit heeft te maken met de korte looptijd van lening 40.112761 waar een negatieve rente tegenover staat.

Deze posten bestaan voornamelijk uit crediteuren, nog te betalen loonheffing, premies sociale verzekeringen en het banksaldo Het saldo is afgenomen door een lagere niveau aan kasgeld-leningen per 31 december 2019.

Specificatie uitkeringen conform artikel 49

Per uitkering met specifiek bestedingsdoel wordt bovenstaand het verloop gedurende het jaar weergegeven. Deze posten zijn opgenomen onder de overlopende passiva.

Gewaarborgde geldleningen

Het verstrekken van een gemeentegarantie leidt niet tot een feitelijk verplichting of betaling en wordt daarom niet meegenomen binnen de balanstelling. In de bijlage vindt u een beknopt overzicht van de gewaarborgde geldleningen.

Staat van gewaarborgde geldleningen voor het verkrijgen en het verbeteren van eigen woningen (model F2)

Bedragen*1000

Overige gewaarborgde geldleningen (model F1)

bedragen*1000

Er zijn in 2019 geen betalingen gedaan inzake borg- en garantstellingen. De borg- en garantstellingen zijn indirect, waarbij de gemeente als achtervang fungeert. Er is één nieuwe borgstelling verstrekt aan de Thamerkerk B.V. voor € 500.000.

Niet uit de balans blijkende verplichtingen

In het kader van Europese aanbestedingen zijn voorgaand jaar een aantal contracten meegenomen in de foutenevaluatie van de accountant voor de volledige contractwaarde. Dit is, zoals veriest vanuit de Kadernota Rechtmatigheid van de commissie BBV, opgenomen onder de "Niet uit de balans blijkende verplichtingen". De doorgevoerde wijziging betreft het toevoegen van een tabel met de totale onrechtmatigheden in het kader van EU-aanbestedingsregels voor 2020 en verder.

Gebeurtenissen na balansdatum

Het COVID-19 (Corona) virus

Het COVID-19 (Corona) virus heeft geen financiële gevolgen voor de jaarrekening 2019. Wel heeft het COVID-19 virus gevolgen voor de financiën van 2020 vanwege de maatschappelijke impact. Dit is dan ook een gebeurtenis na balansdatum die niets zegt over de situatie op balansdatum maar wel iets zegt over de situatie na balansdatum en voordat de jaarstukken worden vastgesteld. Gezien de grote impact van het COVID-19 virus waarvan de financiële effecten onzeker (maar materieel) kunnen zijn, moet deze gebeurtenis na balansdatum worden toegelicht in de toelichting bij de jaarrekening 2019. Het virus en de maatregelen hebben grote maatschappelijke invloed. Ook de gemeente en haar verbonden partijen ondervinden hiervan financieel en procesmatig de gevolgen. Hoe groot de financiële impact zal zijn is nu onmogelijk te bepalen. We monitoren onze risico’s en die van onze partners voortdurend. Onze organisatie loopt geen risico voor de continuïteit. We bewaken onze liquiditeitspositie goed en nemen zo nodig maatregelen om onze taken gedurende deze crisis zo goed mogelijk te blijven uitvoeren.” 

Crisisorganisatie

In het kader van de crisisbestrijding is een GRIP 4 uitgeroepen, waardoor de veiligheidsregio verantwoordelijk is voor het bestrijden van de crisis. In deze context is ook in Uithoorn de crisisorganisatie geactiveerd. De maatregelen die hieruit voortkomen hebben effecten op onze samenleving en zullen ook financiële gevolgen hebben.

Herstel-fase

Met het uitroepen van de GRIP-4 situatie, is binnen onze organisatie ook een integraal team opgericht dat zich bezig houdt met het coördineren en implementeren van de (Rijks-)maatregelen om de negatieve effecten van deze crisis te bestrijden. In dat kader hebben we in 2020 moeten bijschakelen om de toestroom van aanvragen bijzonder bijstand zelfstandigen (BBZ) te kunnen behandelen. Vanuit het Rijk is toegezegd dat gemeenten voor de extra uitvoeringskosten worden gecompenseerd. Als gemeente gaan we ruimhartig om met ondernemers met betalingsproblemen voor de belastingen en andere zaken. De Coronacrisis heeft grote economische gevolgen waarvan de uitkomsten onzeker zijn.

Reguliere processen en dienstverlening

De COVID-19-crisis grijpt ook in op de reguliere processen. Bijna de gehele ambtelijke organisatie (en ook die van Duo+) is abrupt thuis komen te werken. Door de investering in het locatie- en tijdsonafhankelijk werken in de DUO-samenwerking is dit eigenlijk zonder problemen verlopen. Het thuiswerken heeft echter veel effect op de manier hoe onze processen lopen, de extra tijd en creativiteit die nodig is om de nodige producten en diensten te leveren. Daarbij is het onvermijdelijk dat de begroting 2021 bijgesteld zal moeten worden. Zeker om de continuïteit van onze kritische porcessen te kunnen garanderen zal er geschoven moeten worden in de prioriteiten.

Hoewel we moeten afwachten wat de totale impact van deze crisis is op het vermogen en resultaat van de gemeente Uithoorn, bieden de maatregelen en de beschikbare reserves van Uithoorn op dit moment voldoende dekking.